Op reis naar het Colombia van Gabriel García Márquez
‘Aan de gevel bij de Portal de los Dulces (de Galerij van de Lekkernijen) in Cartagena hangt, mooi afgebeeld als bladzijde uit een boek, een citaat van de schrijver uit een van z’n werken. Het gaat over de betekenis van deze plek in de stad, als een uit elkaar getrokken wespennest, waar de hele bevolking langskomt, van januari tot januari, in een lichtzinnige of ernstige stemming… Gabriel García Márquez brengt de plek tot leven in Liefde in tijden van cholera en beschrijft de sfeer, die hij hier proeft, nog treffender in zijn memoires Leven om het te vertellen. Zonder er geweest te zijn, ziet en voelt de lezer de intensiteit van het leven en de historische gelaagdheid op het plein achter de Gran Puerta del Reloj, de stadspoort met de klokkentoren. Staan we eenmaal zelf op deze plaats en worden we geconfronteerd met het werk van de wereldberoemde schrijver, dan opent zich een wereld aan beelden en herinneringen. We zien hoofdpersonen uit zijn boeken lopen, denken aan verrassende, grappige en romantische fragmenten; we voelen ons deel uit maken van de literaire creatie van de schrijver.’ (fragment uit: Het Colombia van Gabriel García Márquez, door Marcel Bayer, Dominicus/Gottmer, Haarlem 2012).

Land van guave en bijgeloof
In de Caribische kustprovincies in de tegenwoordige departementen Bolívar, Atlántico, Magdalena, La Guajira en Cesar liggen de wortels van García Márquez’ familie. Hier groeide hij op en begon hij zijn schrijversloopbaan. In dit deel van Colombia spelen veel de meeste van z’n verhalen. Gabriel García Márquez is op en top costeño, wat in dit land betekent dat je doorgaans een wat donkerder huidskleur hebt, lichtvoetig in het leven staat en leeft met het ritme van de rumba en vallenato.

Swingende Caribische muziek vormt vanouds de puls van het leven op de uitgestrekte bananenplantages en de gortdroge dorpen bij de zoutpannen. Dit deel van Colombia heeft altijd meer open gestaan naar de wereld dan de hooggelegen en door bergen omsloten hoofdstad Bogotá. Daar speelt het tropische klimaat zeker een rol bij, maar minstens zo belangrijk zijn de verschillende culturen, die de bevolking in de loop der tijden naar dit gebied hebben gebracht. Soldaten, avonturiers en kolonisten uit Europa, slaven uit Afrika, seizoenarbeiders van de Caribische eilanden, piraten en smokkelaars. Ze voegen zich bij de Wayúu, Tayronas, Arhuacos, Kogi, de inheemse bevolkingsgroepen, die al in de kustprovincies leven. Ze verrijken de volkstradities met de kleuren en geuren van nieuwe gewassen, voegen magie toe aan het bijgeloof in de inheemse cultuur. En niet te vergeten met muziek dus. De zoete geur van guave, de fantastische verhalen over demonen, de opzwepende klanken van de accordeon; het zijn vaste ingrediënten in het werk van Gabriel García Márquez. Hij schildert het exotische landschap, de lome sfeer tijdens de siësta, de opgefokte sfeer in het café en de zwoele nachten, die de huwelijksmoraal ondergraven. Hij herschept volkslegendes en onwaarschijnlijke gebeurtenissen. ‘Gabo’, zoals de schrijver in deze contreien bij jong en oud bekend is, heeft hun leefwereld voor altijd aan de vergetelheid ontrukt.

Reisprogramma
De reis gaat langs Cartagena, Colombia’s heroïsche, elegante stad, en inspiratiebron voor misschien wel Gabriel García Márquez’ mooiste roman: Liefde in tijden van cholera. Lange tijd was Cartagena de Indias, zoals de stad officieel heet, de belangrijkste haven aan de Caribische kust, centrum van de slavenhandel, stad van de kloosterorden, bestuurscentrum en hoofdzetel van de Inquisitie. Dankzij de vrijwel ongeschonden koloniale architectuur en misschien wel de terugval van de stad door de opkomst van Barranquilla als grote moderne stad aan de kust, is Cartagena bewaard gebleven als een stuk gestold verleden.
Voor Gabriel García Márquez is het de plek waar hij de eerste schreden zet op het pad als journalist, waar hij korte tijd met zijn ouders verblijft en later weer terugkeert om er Liefde in tijden van cholera en Over de liefde en andere duivels te schrijven. Sindsdien staat Cartagena voor de romantische stad van de eeuwige liefde tussen Florentino Arizo en Fermina Daza.

Barranquilla is de hoofdstad van departement Atlántico, een modern en levendig centrum van handel en industrie, en episch centrum van het carnaval in Colombia. Tijdens het Carnaval de Barranquilla leeft de costeño zich uit in een wervelend spektakel van muziek en dans. Vroeg in de 20ste eeuw mengen immigrantenstromen zich met de plaatselijke bevolking, afstammelingen van Europanen, Afrikanen en indianen. Ze brengen de bedrijvigheid en inspiratie, waar de jongere generatie zich halverwege die eeuw graag aan laaft. De kleine Gabito wordt hier Gabo voor z’n vrienden. Op de redactie van El Heraldo rijpt hij als journalist en te midden van het artistieke en schrijverstalent van de Grupo de Barranquilla raakt hij bevangen door de wereldliteratuur.
In het achterland van deze departementen bepaalt de rivier de hartslag van het leven. Plaatsjes als Magangué, Sucre, waar het gezin García Márquez de gelukkigste jaren beleeft, en vooral Mompox doen meteen denken aan het beeld dat Het kwade uur, De kolonel krijgt nooit post en Kroniek van een onaangekondigde dood oproepen. Dat is niet zo vreemd, want García Márquez liet zich bij het schrijven van deze romans leiden door de beelden, die hij zelf had over het binnenland. Maar hij tekent hier ook de onwaarschijnlijke verhalen op over Mamá Grande, die ontspruiten aan het volksgeloof.

Het door en door groene departement Magdalena, ingeklemd tussen de gelijknamige rivier en de flanken van de Sierra Nevada, vormt het hart van Márquez’ Colombia. Midden tussen de bananenplantages ligt Aracataca waar Gabito de eerste acht jaar van zijn jeugd doorbrengt, bij zijn grootouders kolonel Nicolás Ricardo Márquez en Tranquilina Iguarán. Het slaperige plaatsje staat model voor ‘Macondo’ en vormt het hoofddecor voor Honderd jaar eenzaamheid en Afval en Dorre Bladeren. Er is geen denkbeeldig dorp in de wereldliteratuur zo bekend als Macondo. Ook al is de United Fruit Company uit Boston allang vertrokken, in het achterland zijn bananen en andere tropische gewassen als de oliepalm nog altijd de voornaamste broodwinning. Sinds de schrijver het dorp uit zijn herinnering herschiep als Macondo, draait alles in Aracataca om de schrijver.

Havenstad Santa Marta is het bestuurcentrum, eeuwenlang een conservatief bolwerk, en tegenwoordig een levendige handelsstad. De geboorteplaats van Luisa Santiaga, de moeder van de schrijver, is tevens de plaats waar nationale held Simon Bolívar zijn laatste levensdagen doorbrengt. Voor de Colombianen is de finca waar El Libertador stierf is een nationaal monument. Voor García Márquez vormt het de inspiratie voor het tweede deel van De generaal in zijn labyrint.
Niet ver daar vandaan ligt Ciénaga, aan het gelijknamige moeras. De plaats van twee historische gebeurtenissen plaats, die op de jonge schrijver veel indruk maken: de definitieve veldslag in De Oorlog van Duizend Dagen en het bloedbad onder de stakers van de bananenplantages. Ze worden verwerkt in Honderd jaar eenzaamheid en Afval en dorre bladeren.
Aan de kust, iets noordelijker van Santa Marta, ligt Parque Nacional Tayrona, zonder twijfel het mooiste natuurgebied in dit deel van Colombia en woonplaats van de Tayronas. Hun verborgen nederzetting is naast de stranden hoofdattractie in de kustzone. Hoger in de bergen van de Sierra Nevada wonen de Kogi en Arhuacos. Ze zijn verdreven uit het gebied waar de plantages moesten komen en de steden werden gesticht, en proberen hun culturele tradities vast te houden op gepaste afstand van de moderne wereld.

La Guajira, het noordelijkste departement van Colombia, is de geboortestreek van Gabo’s moeder en grootouders. Een ruig landschap, gegeseld door de hete zon en de oceaanwind.
De woestijn ontmoet de zee in een strook die bestaat uit lange lege stranden, zandduinen, lagunes en mangrovebossen. Uitgerekend die plek is ooit door de Wayúu-indianen uitgekozen als hun leefgebied, omdat er zo veel parelbanken voor de kust lagen. En ze wonen er nog steeds, ondanks de komst van de Spanjaarden, die afkwamen op de parels en later ook zout gingen winnen. Riohacha, de ‘stad van zand en zout’, is de plaats waar de grootouders van Gabriel García Márquez vandaan komen en zijn moeder Luisa Santiaga opgroeit. De schrijver zelf kent het gebied grotendeels in zijn verbeelding op basis van de verhalen van zijn familieleden. Die verhalen en het volksgeloof vol mystiek hebben onmiskenbaar bijgedragen aan de magisch-realistische stijl waar de schrijver later beroemd mee wordt. In de schrale natuurlijke omgeving en rauwe volkscultuur van La Guajira situeert Gabriel García Márquez de droevige geschiedenis van Eréndira, die de onwaarschijnlijkste vernederingen moet ondergaan, om de ‘schuld’ aan haar harteloze grootmoeder in te inlossen.

Ingeklemd tussen de Sierra Nevada en de grens met Venezuela ligt Cesar. Een gebied met moeilijk begaanbare bergstreken en vruchtbare valleien waar landbouw en veeteelt floreren. De plaatsen op de route van de kust naar het centrale bergland zijn vanouds levendige handelscentra. In de vrije tijd vermaakt de bevolking zich met vallenatos, de muziek die in hun bloed zit met teksten die meestal gaan over de liefde. Barrancas, een plaatsje stroomopwaarts aan de Río Ranchería waar Luisa Santiaga het levenslicht zag, is voor eeuwig verbonden met het duel waarbij Nicolás Márquez Mejía een jongere dorpsbewoner doodt. De gebeurtenis zal later centraal staan in Het kwade uur. Valledupar, hoofdstad van het departement Cesar, heeft voor Gabo vooral betekenis vanwege de volksmuziek, de vallenato, waarvan hij altijd een geestdriftig vertolker is geweest. Later gebruikt de schrijver in Liefde in tijden van cholera de verhalen over de gedwongen reis die moeder Luisa Santiaga met haar ouders maakt langs al deze plaatsen, een poging om de ontluikende liefde met de telegrafist Gabriel Eligio te dwarsbomen. Hij laat Fermina Daza dezelfde gedwongen reis maken, maar de vindingrijke Florentino Ariza weet – net als Gabriel Eligio – contact met zijn geliefde te houden door middel van het netwerk van telegrafisten langs de reisroute

De reis sluiten we af in de hoogvlakte in de Andes, die zich uitstrekt over de departementen Santander, Boyaca en Cundinamarca. Voor Gabo is het een andere wereld. Nooit heeft hij kunnen wennen aan de overgang van de warme, zwoele en levendige kuststreek naar het grauwe, kille en centrale deel van Colombia met z’n gesloten bewoners. Maar net als voor velen is het voor hem de onvermijdelijke plek voor de studie en verdere volwassenheid. Op het Nationale Lyceum van Zipaquirá maakt hij een leerzame en mooie tijd door, in de hoofdstad Bogotá is hij getuige van dramatische gebeurtenissen, eerst als student, later als journalist. Bij de grote kranten El Tiempo en El Espectador verwerft hij roem als verslaggever. Gabo heeft zijn hele leven lang een haat-liefdeverhouding met Bogotá gehouden. Een plek waar hij nooit echt heeft kunnen aarden, symbool voor alles dat hij verafschuwt aan macht, onderdrukking en arrogantie. Maar tegelijkertijd een plek die hem mateloos intrigeert en fascineert. Tegelijkertijd blijft hij in Bogotá terugkomen, omdat de stad vooral de laatste vijfentwintig jaar ook in cultureel opzicht toonaangevend is geworden. De opgeknapte wijk La Candelaria, waar de stad ooit uit is ontstaan, het koloniale centrum, de fantastische musea en de ambitiueze moderniseringsslag die de leefbaarheid moet vergroten, maken Bogotá tot een interessante metropool.
In zijn latere leven, als gevierd schrijver en wereldberoemd persoon, gaat García Márquez er toch wonen, zij het tijdelijk. Dat stelt hem in de gelegenheid om Ontvoeringsbericht te schrijven; één van de meest meeslepende en indringende boeken over de laatste episode in de Colombiaanse nationale geschiedenis van geweld en terreur.

Teksten ontleend aan Het Colombia van Gabriel García Márquez, door Marcel Bayer, Dominicus/Gottmer, Haarlem 2012.
www.dominicus.info

Prijs van het land-arrangement is op aanvraag.
(Normaliter op basis van minimaal 2-persoonsbezetting)

Inclusief:
• Binnenlandse vluchten
• Al het transport in het programma
• Alle genoemde toertjes en activiteiten met entree gelden
• Begeleider/gids van Olaf reizen en lokale gidsen waar nodig

Exclusief:
• Eten en drinken niet genoemd in het programma
• Persoonlijke uitgaven
• Onvoorziene uitgaven
• Activiteiten in vrije tijd
• Reis en annuleringsverzekering
• Indicatie internationale vlucht met Iberia/Avianca:
– Laagseizoen: € 890,-, incl. tax
– Hoogseizoen: € 1.195,-, incl. tax

Bovengenoemde vluchtprijzen zijn vanaf-prijzen, gebaseerd op de goedkoopste classes van de luchtvaartmaatschappij. Definitieve vluchtprijzen zijn gebaseerd op basis van beschikbaarheid. De dag van boeking is bepalend voor het tarief. Uw vluchtprijs kan hierdoor hoger uit komen.

Nota Bene:

• Prijzen op basis van beschikbaarheid van de locaties bij boeking. Door het specifieke karakter van onze reizen gebruiken wij meest kleine en sfeervolle hotels. Het risico hierbij is dat deze sneller “compleet” geboekt zijn waardoor wij uit moeten wijken naar een andere locatie dan in de offerte gegeven. Wij bieden alleen een alternatief aan voor dezelfde prijs als de alternatieve locatievergelijkbaar in stijl en diensten is.
• Een goede reisverzekering is verplicht, zodat je in geval van nood goede assistentie hebt. Bovendien kunnen de kosten flink oplopen.
• Bij inkoop in lokale valuta kan de uiteindelijke prijs afwijken in verband met koerswijzigingen. Ten tijde van de offerte/factuur hanteren wij de dan geldende dagkoers. Bij sterke koerswijzigingen vindt er 8 weken voor vertrek een herberekening plaats op basis van de dan geldende koers (hierdoor kan de reissom hoger of lager uitvallen). Bij onmiddellijke betaling van de volledige reissom kunnen er geen prijswijzigingen meer worden doorgevoerd.
• In geval van vertragingen of omleidingen van vluchten kan het voorkomen dat er bij de aansluitende transfer additionele kosten doorberekend moeten worden.
• Onze in reisbeschrijvingen genoemde routes zijn altijd onder voorbehoud. Weersomstandigheden en lokale omstandigheden kunnen afwijkingen van deze routes noodzakelijk maken. Veiligheid van de reiziger staat altijd voorop, daarom kan een beslissing met betrekking tot reisroute of reisprogramma nooit aangevochten worden. Eventuele extra kosten die in dit soort situaties ontstaan komen ten laste van de klant. Olaf Reizen kan hier, om redenen van redelijkheid en billijkheid van afwijken. Een en ander echter uitsluitend te zijner beoordeling.
• Alle handelingen en communicatie vallen onder de algemene voorwaarden van T&O Travel / Olaf Reizen zoals geregistreerd bij de Kvk en volgens de GGTO bepalingen. De voorwaarden staan ook vermeld op de website: www.olafreizen.nl
• Met Olaf Reizen ga je gegarandeerd op reis. Olaf Reizen is aangesloten bij de Stichting GGTO, het Garantiefonds voor Gespecialiseerde Touroperators. De Stichting GGTO staat er voor garant dat u het reeds betaalde deel van uw reissom terugkrijgt indien de touroperator in financieel onvermogen zou komen. Dit kan zijn vóór uw vertrek maar ook tijdens uw verblijf op locatie. Door de touroperator wordt voor deze garantiestelling een vast bedrag van € 15 per boeking aan het Garantiefonds betaald. Hiermee wordt het garantiefonds onderhouden. Lees meer over deze garantieregeling op de website: www.stichting-ggto.nl